Blocken (oftwel opspannen, of blokken) van haakwerk en breiwerk lijkt het meest bediscussieerde onderwerp binnen de handwerkwereld te zijn. Love it or hate it. Sommigen vinden het de moeite niet waard. Anderen wel, maar zijn bang om hun harde werk te verknoeien met blocken. Wees gerust, elk garen kan geblockt worden. Er zijn gewoon een paar manieren, en sommige werken beter dan anderen! In deze gids leg ik ze alle verschillen aan je uit. Ik ben namelijk een groot fan van blocken. Ik vind dat het het verschil maakt tussen een handwerkje dat klaar is, en ook echt af is.
Kijk maar eens naar hoe deze Feather and Fan shawl valt. Geloof me, zo mooi en gelijkmatig kwam hij niet van de haaknaald af!
Waarom moet je haakwerk blocken?
Er zijn verschillende manieren van blocken, maar allemaal hebben ze 1 ding gemeen: je maakt je steken nat met water. Als je dat doet, ga je een aantal veranderingen in je werk zien:
- Als je blockt zorg je dat de draadspanning in je werkje gelijker verdeeld worden. We zijn mensen en geen robots, en daarom is de ene steek wat strakker dan de andere. Door je werkje nat te maken ontspant de draad zich en wordt de spanning over de steken verdeeld. Daarom oogt je werk gelijkmatiger en zie je een betere stekendefinitie. Dit zie je bij vrijwel alle draadsoorten.
- Blocken maakt je werkje een stuk zachter. Als je haakt of breit dan agiteer je je garens en gaan de kleine haartjes van de vezel iets opstaan. Het resultaat is dat het soms wat ruw aan kan voelen. Als je je werk blockt gaan deze haartjes weer in dezelfde richting liggen, waardoor je werk soepeler en zachter aanvoelt.
- Je patroon ziet er netter uit. Als je met kantpatronen of patronen met veel ruimte tussen de steken werkt, dan zie je het patroon veel beter als je je werkje opspant. Je patroon ziet er minder ‘opgefrommeld’ uit.
- Je kan kleine onvolkomenheden in maat wegwerken. We hebben allemaal wel eens meegemaakt dat een randje niet plat wilde blijven liggen. Met blocken kan je de rand tot op zekere hoogte dwingen om toch mooi egaal en plat te worden. Het verricht natuurlijk geen wonderen, maar kleine ongelijkmatigheden kan je prima verhelpen.
- Blocken helpt tegen doorlopen van kleuren. Er is altijd een (kleine) kans op doorlopen, zeker als je donkere en lichte kleuren direct naast elkaar gebruikt. Dit komt doordat er dan nog teveel ongebonden verfstoffen in het garen zitten die in de lichte kleur door gaan lopen. Als je je items natblockt (meer hierover later), dan lossen deze verfstoffen al op in je water en komt het dus niet in je lichte draad terecht.
Waar- en onwaarheden over blocken
Ik ga al een tijdje mee in de haakwereld en heb dus al best wat bezwaren tegen blocken gehoord. Er zijn een paar hardnekkige mythes rondom blocken die maar niet weg willen gaan:
‘Ik block niet, want na het wassen is al dat harde werk voor niets geweest’
Dat zou inderdaad zonde van het werk zijn, maar is gelukkig ook niet waar! Blocken zorgt ervoor dat je steken zich ontspannen, maar het ‘zet ook de toon’ voor de rest van je wasbeurten. Als je je handwerk wast en op een hoopje laat drogen, ja dan is het inderdaad voor niets geweest. Maar als je je werk wast geef je ze eigenlijk een kleine blockbeurt. Strijk je je werkje na blocken eventjes licht met je handen op en laat je het in vorm drogen, dan blijft het ook mooi in vorm. Proefondervindelijk vond ik dat zonder te blocken dit effect na wassen toch minder is.
‘Ik gebruik acrylgaren en dat kan niet geblockt worden’
Dat is half waar. Acryl bestaat uit 100% kunstmatige vezels en die reageren inderdaad niet zo goed op blocken als natuurlijk vezels. Maar acryl garen heeft toch ook echt baat bij blocken! Je werkje wordt niet zozeer zachter, maar je stekendefinitie wordt wel duidelijker. Bovendien wordt de spanning in je draden gelijkmatiger verdeeld waardoor het ook soepeler valt!
‘Ik block niet want ik ben bang dat mijn handwerk vervilt.’
Allereerst: Dat kan alleen als je natuurlijke vezels hebt. Acryl kán simpelweg niet vervilten. Als er een indicatie van ‘superwash’ op je bolletje staat dan is het garen geschikt voor de machinewas gemaakt (meestal door een kleine hoeveelheid acryl toe te voegen). Natuurlijke vezels vervilten als je een combinatie hebt van (warm) water, zeep en agitatie (wrijven, wringen). Tijdens het blocken agiteer je het garen zo min mogelijk, dus het risico op vervilten is heel klein als je voorzichtig bent met je werk.
Hulpmiddelen bij het opspannen
Voor blocken bestaan handige hulpmiddelen. Ik heb ze op een rijtje gezet. Je hebt niet alles nodig om te blocken, maar een aantal producten zijn gewoon erg prettig om te gebruiken. Deze artikelen zijn bij de meeste wolwinkels wel te verkrijgen.
Benodigd:
 | Blockmatten waarop je je werk vastpint. Dit kunnen prachtige stevige matten van KnitPro zijn, maar je kan ook die puzzel foammatten met cijfers erop gebruiken. Ietsje dunner, ook ietsje goedkoper. Net wat je wil! |
 | T-spelden. Technisch gezien kan je ook met kopspelden af, maar T-spelden zijn steviger en gemakkelijker vast te zetten en op te pakken. Zorg wel dat ze altijd van roestvrij staal gemaakt zijn! Ze zijn te koop op Habbedash. |
 | Eucalan, een wolwasmiddel wat je niet uit hoeft te spoelen (Verkrijgbaar bij webshops zoals Habbedash of Caro’s atelier). |
Handig om te hebben:
 | Blockdraden waarmee je kantpatronen makkelijk in één keer kan blocken (ook verkrijgbaar bij webshops zoals Habbedash of Caro’s atelier). |
 | Regenboog blockers om het opspelden te versnellen door meerdere spelden in een keer te plaatsen (verkrijgbaar bij Habbedash of Caro’s atelier |
Hoe block ik mijn haakwerk?
Blocken kan je op verschillende manieren doen, elk met zijn eigen voor- en nadelen. Je hebt drie manieren: natblocken, sprayblocken en stoomblocken. Ik heb elke blockmethode zijn eigen pagina gegeven:
Als je niet weet welke methode je moet kiezen voor je handwerk, kan je van de volgende vuistregels uitgaan:
- Natblocken kan met elke vezel
- Sprayblocken kan met elke vezel, maar haalt niet de overtollige verfstoffen uit de draad. Gebruik deze methode dus bij voorkeur niet bij hele felle of sterke kleuren.
- Stoomblocken kan je altijd uitvoeren met 100% katoen, en ook met acryl mits je heel voorzichtig bent.
Na het blocken
Na het blocken wil je natuurlijk zorgen dat je handwerk zolang mogelijk mooi blijft. Er zijn een aantal zaken om rekening mee te houden:
- Gebruik een colour catcher doekje bij het wassen. Als je onverhoopts toch nog ongebonden verfstoffen in je garen hebt zitten, dan pikt dit doekje ze op.
- Als je je handwerk wast, was het dan ook op de hand. Dat is het zachtste voor je garen waardoor het langer mooi blijft. Als je die mogelijkheid niet hebt, neem dan het zachtste programma op je wasmachine (vaak de wolwas), op lage temperatuur en geen centrifuge. Acryl kan eventueel op een 40-gradenprogramma gewassen worden omdat dat wat duurzamer van draad is.
- Laat je handwerk liggend drogen. Stop het niet in de droger! Het is sowieso slecht voor de meeste garens maar het is ook funest voor je blockresultaten. Laat het plat (in de schaduw) drogen en ‘strijk’ het zachtjes met je handen in vorm. Zo blijven de kleuren ook het langste behouden.
Grote projecten opspannen
Ik heb een losse gids geschreven over het opspannen van grote projecten en de valkuilen die daarbij komen kijken. Die kan je hier vinden!
Reacties